Problematyka migracji, w tym migracji zarobkowych, w ostatnich latach, stanowi jeden z głównych tematów w agendzie społeczno-politycznej większości europejskich społeczeństw. Intensyfikacja procesów migracyjnych i ich różnorodne uwarunkowania spowodowały trudności w jednoznacznym zdefiniowaniu pojęcia migracji. Wielowymiarowy charakter migracji oraz przyjmowanie rożnych perspektyw badawczych sprawiają, że trudno mówić o wyczerpującej i powszechnie przyjmowanej teorii migracji czy koncepcji teoretycznej objaśniającej zjawiska związane z mobilnością. Wokół pojęcia migracji istnieje spore pole do niewłaściwych interpretacji i nadużyć, w zależności od kontekstu. Częstokroć zjawisko migracji mylnie łączone jest tylko z problematyką uchodźczą i nielegalnym przekraczaniem granic. Szczególnie jest to widocznie w kontekście kryzysu migracyjnego oraz fali uchodźców, która nastąpiła w wyniku następstw Arabskiej Wiosny w 2011 r. Przemieszczanie się ludności od czasów jej zarania, jest inherentną cechą rodzaju ludzkiego, motywowaną wieloma czynnikami. Zatem zakres pojęciowy zjawiska migracji zawiera w sobie kilka składowych, tj.:
- imigracja – napływ ludności do danego kraju;
- emigracja – wyjazd z kraju, którego jesteśmy obywatelami, np. w celach zarobkowych;
- uchodźstwo – ucieczka z kraju ojczystego, spowodowana szykanami politycznymi, działaniami wojennymi, represjami religijnymi, itp.;
- deportacja – przymusowa zmiana miejsca zamieszkania w wyniku decyzji politycznych/administracyjnych;
- repatriacja – powrót do kraju ojczystego z zagranicy, np. powrót jeńców wojennych, po zakończonych działaniach wojennych, na mocy postanowień pokojowych.
Naczelnymi powodami migracji ludności są powody ekonomiczne, polityczne oraz turystyczne. Za powody ekonomiczne należy rozumieć migracje zarobkowe, których celem jest zdobycie lepiej płatnej pracy poza granicami kraju ojczystego, a w dalszej perspektywie – poprawy warunków bytowych migranta. Czynnikiem politycznym migracji zazwyczaj są skutki decyzji politycznych, szykany polityczne w reżimach niedemokratycznych, nieprzestrzeganie i/lub łamanie praw człowieka i swobód obywatelskich, konflikty zbrojne, terroryzm, represje religijne, etniczne, etc. Zaś migracje turystyczne zawsze ograniczone są czasowo, a u ich podstaw leży naturalna chęć człowieka do poznawania innych kultur, nacji, itd.
Wzrost liczby ludności na świecie oraz wzrost liczby migrantów stanowić będą jedno z najpoważniejszych wyzwań środowiska bezpieczeństwa w nadchodzących dekadach. Wskazuje na to m.in. Tomasz R. Aleksandrowicz, w książce Kluczowe megatrendy w bezpieczeństwie państwa w XXI wieku. Dla Aleksandrowicza zjawiska demograficzne u podstaw których stoi problem starzejących się społeczeństwach państw wysokorozwiniętych, wysoki przyrost naturalny w krajach rozwijających się i upadłych, będą głównymi determinantami nadchodzących konfliktów na niwie społecznej, ekonomicznej, a w dalszej perspektywie – politycznej i niewykluczone, że militarnej również. Zarysowane pokrótce trendy i wynikające z nich potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa w skali makro, na szczęście nie dotyczą Polski oraz większości państw Unii Europejskiej. Należy jednak przypuszczać, iż w nadchodzących latach, sytuacja ta może ulec zmianie. W odniesieniu do bezpieczeństwa krajowego, problematyka migrantów powinna być rozpatrywana w nieco węższym ujęciu. Oznacza to, iż istotniejszą kwestią jest migracja zarobkowa do Polski i wynikające z tego zjawiska potencjalne zagrożenia. Migracje zarobkowe to obok migracji politycznych, rodzinnych i religijnych, jeden z rodzajów migracji wyodrębnianych ze względu na przyczyny migracji. Migranci zarobkowi to przede wszystkim migrujący w celu zarobienia pieniędzy na ogół bez planów pozostawania w kraju przyjmującym na stałe przemieszczający się w celu podjęcia pracy poza miejscem pochodzenia, w którym istnieją wolne miejsca pracy podnoszące w efekcie poziom dochodów i standard życia.
Źródła:
- Minkner K., Drosik A., Baraniewicz-Kotasińska S., Haber G., Maziarz B., Wprowadzenie do Global Studies. Podręcznik Akademicki, Toruń 2019.
- Bohdan A., Dornfeld-Kmak A., Maziarz B., Migration Trends in the World and in Poland versus National Security, "European Research Studies Journal", Volume XXIII, Special Issue 1, s. 264-278, 2020.
- Aleksandrowicz T. R., Kluczowe megatrendy w bezpieczeństwie państwa w XXI wieku, Warszawa 2020.
Migracje