Polska droga do struktur Paktu Północnoatlantyckiego – największego i najsilniejszego sojuszu polityczno-militarnego na świecie – rozpoczęła się wraz z przemianami polityczno-społecznymi 1989 r. Tzw. otwarcie na Zachód w polityce zagranicznej rządu Tadeusza Mazowieckiego jasno wskazało kierunek, w którym polska polityka, w tym również polityka bezpieczeństwa, będzie kierowana. Należy pamiętać, iż sytuacja geopolityczna na początku lat 90., była niezwykle skomplikowana. Polska nadal była członkiem Układu Warszawskiego – bloku polityczno-militarnego, w którym kluczową rolę odgrywał Związek Radziecki, a na terytorium Rzeczpospolitej nadal stacjonowały wojska rosyjskie.
Pierwsze oficjalne kontakty na linii Warszawa – NATO rozpoczęły się wraz z wizytą ówczesnego Ministra Spraw Zagranicznych RP – Krzysztofa Skubiszewskiego w brukselskiej kwaterze głównej NATO w marcu 1990 r. W sierpniu tego samego roku otwarto biuro łącznikowe przy NATO w polskiej ambasadzie w Brukseli. Realne zbliżenie Polski do Paktu Północnoatlantyckiego nastąpiło dopiero po rozwiązaniu struktur wojskowych Układu Warszawskiego (31 marca 1991 r.). Kolejnym ważkim wydarzeniem, dzięki któremu powoli tlące się polskie ambicje przystąpienia do NATO, mogły nabrać nieco wyrazistszych kształtów, było powstanie Północnoatlantyckiej Rady Współpracy (NACC – North Atlantic Cooperation Council). NACC stała się platformą współpracy pomiędzy państwami-członkami NATO a krajami aspirującymi. Na początku lat 90. XX w., polskie władze podejmowały aktywne próby współpracy międzynarodowej, której celem było zbliżenie do członkostwa w NATO. Przykładem tego typu działania było powstanie Grupy Wyszehradzkiej, w skład którego wchodzą Polska, Węgry, Czechy oraz Słowacja (do 31.12.1992 r. Czechosłowacja).
Polityczne deklaracje oraz podejmowane międzynarodowe rozmowy pomiędzy Polską a NATO w pierwszych latach po transformacji stworzyły dobry grunt do zacieśniania współpracy i rozpoczęły żmudny proces akcesji do NATO. Na początku 1993 r., ówczesny Prezydent RP – Lech Wałęsa, wystosował list do Sekretarza Generalnego NATO, w którym to wyraźnie wybrzmiała chęć przystąpienia Polski do struktur Sojuszu Północnoatlantyckiego. Wraz z opuszczeniem terytorium Polski przez żołnierzy rosyjskich we wrześniu 1993 r., oraz zmianą w Białym Domu – w styczniu 1993 r., nowym Prezydentem Stanów Zjednoczonych został Bill Clinton, zmianie uległa międzynarodowa optyka co do kwestii powiększenia NATO o kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Wymiernym efektem zmiany nastawienia było powstanie programu „Partnerstwo dla Pokoju” (PdP), pierwszego realnego programu współpracy wojskowej państw natowskich z krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W dniu 12 stycznia 1994., prezydenci Polski, Czech, Słowacji i Węgier podpisali wraz z Prezydentem USA – Billem Clintonem – zaakceptowali zapisy „Partnerstwa dla Pokoju”. Od tego momentu stało się jasne, iż Polska oraz pozostałe państwa Grupy Wyszehradzkiej, staną się członkami NATO. Pozostawało tylko pytanie – kiedy to się stanie?
Wraz z powołaniem PdP, tempa nabrał proces modernizacji Wojska Polskiego, którego celem było jak najszybsze zbliżenie do standardów armii natowskich. Pierwszym sprawdzianem współpracy wojskowej pomiędzy polskimi żołnierzami i ich natowskimi sojusznikami, były ćwiczenia wojskowe pod kryptonimem Cooperative Bridge, zorganizowane na polskim poligonie w Biedrusku, we wrześniu 1994 r. Rok 1996 r., okazał się przełomowym dla polskich planów przystąpienia do NATO. Już w styczniu 1996 r., NATO wystosowało oficjalne zaproszenie do dialogu indywidualnego dla Polski, Czech, Słowacji oraz Węgier. W maju tego roku, odbyło się pierwsze spotkanie w ramach dialogu indywidualnego na linii NATO-Polska. Zaś w październiku 1996 r., Prezydent USA – Bill Clinton, wskazał jubileusz 50-lecia NATO, jako datę, w której kraje „Partnerstwa dla Pokoju” zostaną członkami Paktu Północnoatlantyckiego. W 1997 r., rozpoczęto proces rozmów akcesyjnych, który zakończył się 16 grudnia 1997 r., podpisaniem protokołów akcesyjnych dla Polski, Czech i Węgier. 1998 r., upłynął pod znakiem akceptacji protokołów akcesyjnych Polski, Czech i Węgier przez wszystkie kraje członkowskie NATO, dzięki którym w styczniu 1999 r., Polska, Czechy i Węgry otrzymały oficjalne zaproszenie do przystąpienia do NATO. Ukoronowanie dziesięcioletnich starań polskich władz o przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego miało miejsce w dniu 12 marca 1999 r., w miejscowości Independence w USA. Wtedy to ówczesny Minister Spraw Zagranicznych RP – prof. Bolesław Geremek podpisał akt przystąpienia Polski do struktur Paktu Północnoatlantyckiego. Rzeczpospolita Polska stała się pełnoprawnym członkiem NATO.
Źródła:
- R. Kupiecki, Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, Warszawa 2016.
- Strona internetowa NATO – www.nato.int
- Strona internetowa Biura Bezpieczeństwa Narodowego – www.bbn.gov.pl
Polska droga do NATO