Ewa Ganowicz
Na terenie Polski zamieszkują następujące mniejszości narodowe: Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi. Ponadto w Polsce żyją cztery mniejszości etniczne: karaimska, łemkowska, romska i tatarska. Ponadto, teren Polski zamieszkuje mniejszość o statusie języka regionalnego, są to Kaszubi.
Działalność ich jest zgodna z Ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z dnia 6 stycznia 2005 roku. W artykule pierwszym tej Ustawy czytamy jaką ważną rolę dla państwa polskiego stanowią wyżej wymienione mniejszości. Artykuł ten akcentuje, na regulacje ustawy związaną z zachowaniem ich rozwoju i tożsamości kulturowej a także zachowaniem i rozwojem języka regionalnego, także na równe traktowanie osób ze względu na ich pochodzenie etniczne. Jednocześnie artykuł ten, określa kompetencje organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego w zakresie tych spraw. Wszystkie te działalności są realizowane przez mniejszości narodowe w Polsce.
Jednym z najważniejszych kryteriów stanowiących o przynależności do grupy danej mniejszości jest język mniejszości. Zgodnie z artykułem siódmym Ustawy osoby należące do mniejszości posiadają prawo do używania i pisowni swoich imion i nazwisk zgodnie
z zasadami pisowni języka mniejszości. Ponadto Ustawa, gwarantuje im swobodne posługiwanie się językiem mniejszości w życiu prywatnym i publicznym, posiadają prawo do nauki języka mniejszości lub w języku mniejszości.
Obok języka mniejszości, to oświata i kultura stanowią istotny czynnik pozwalający kultywować tożsamość grup mniejszości. W rozdziale trzecim Ustawy znajdują się zapisy gwarantujące mniejszościom prawa do nauki języka mniejszości, prawa osób do nauki historii i kultury. Organy władzy publicznej, zgodnie z prawem mają obowiązek wspierania tych działań. Państwo dofinansowuje takie inicjatywy jak: działalność instytucji kulturalnych, działalność artystyczną, wydawanie książek, czasopism, wspieranie programów telewizyjnych, audycji radiowych, bibliotek, świetlic, propagowanie wiedzy o mniejszościach.
Na uwagę zasługuje także mniejszość o języku regionalnym, której Ustawa poświęca rozdział czwarty. To język, który uzyskał certyfikat Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. Za taki język uważa się ten, który jest tradycyjnie używany na terytorium danego państwa przez obywateli, którzy stanowią mniejszą grupę tego państwa. Język ten się różni od języka oficjalnego. Te wszystkie działania, które gwarantuje prawodawstwo polskie mniejszościom wymienionym w Ustawie są realizowane. Mniejszości działają w sposób sformalizowany w postaci w większości przypadków Stowarzyszeń. Większość z nich już w nazwie zawiera tą działalność społeczno – kulturalną. Wszyscy reprezentanci wymienieni w Ustawie tak właśnie rejestrowali swoją działalność : Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Towarzystwo Kultury Białoruskiej, Stowarzyszenie Czechów w Polsce, Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce, Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z siedzibą w Warszawie, Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne z siedzibą
w Krakowie, Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe z siedzibą w Białymstoku, Towarzystwo Słowaków w Polsce, Towarzystwo Miłośników Skansenu Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi, Ukraińskie Towarzystwo Historyczne, Towarzystwo Społeczno - Kulturalne Żydów w Polsce, Związek Karaimów Polskich, Stowarzyszenie Łemków, Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej, Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne - Centrum Kultury Romów w Polsce, Fundacja Tatarskie Towarzystwo Kulturalne, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Wymienione organizacje miały na celu zobrazowanie zasadniczych kwestii wokół, których zorganizowana jest działalność mniejszości narodowych. Na uwagę zasługują też te nie wymienione tu z nazwy, najczęściej koncentrujących się wokół zjednoczenia własnej grupy, czy też odnoszą się do terytorialnych działań jakie prowadzi tam mniejszość.
Organizacje mniejszości narodowych, zgodnie z Ustawą prowadzą własną działalność związaną z wydawnictwem prasy i periodyków. Działalność ta również ma na celu propagowanie, kultury, historii, obyczajów i języka mniejszości. Ponadto stanowi kalendarium wydarzeń głównie o charakterze kulturalnym działalności mniejszości. „Białoruskie Zeszyty Historyczne", „Kalendarz Białoruski”, „Aušra", „Suvalkietis”
( wydawnictwo mniejszości litewskiej ), „Wochenblatt.pl", „Mitteilungsblatt" (wydawnictwo mniejszości niemieckiej ), „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego", „Život"
(wydawnictwo mniejszości słowackiej ), „Nad Buhom i Narwoju", „Almanach Ukraiński”, „Dos Jidisze Wort - Słowo Żydowskie", „Midrasz", „Awazymyz“ ( wydawnictwo mniejszości etnicznej karaimskiej ), „Łemkowski Rocznik” , „Besida”, „Kwartalnik Romski”, ,,Studia Romologica", „Przegląd Tatarski”, Język kaszubski w "Pomeranii". Tytuły powyżej wymienione nie odzwierciedlają całej twórczości wydawniczej mniejszości, stanowią jedynie próbę prezentacji ich w tej sferze działalności.
Z pośród wielu działalności propagujących własną tożsamość, na uwagę, oprócz wymienionych zasługują imprezy kulturalne, które jak się wydaje stanowią zwieńczenie ich działalności o charakterze społeczno-kulturalnym. Imprezy takie jak : Festiwal „Piosenka Białoruska“, Święto Kultury Białoruskiej w Białymstoku, coroczny konkurs przedszkolnych zespołów teatralnych ( impreza mniejszości czeskiej ), Jarmark Folklorystyczny „Zielna", „Sąskrydis” - zlot litewskich zespołów artystycznych, Festiwal Kultury Mniejszości Niemieckiej w Polsce, Przegląd Orkiestr Mniejszości Niemieckiej w Leśnicy, Ogólnopolskie Spotkania Środowiska Ormiańskiego, Dni ormiańskie w Krakowie, Warszawie i Gliwicach, "Weekendy z Rosyjskim" - Klub miłośników języka rosyjskiego i kultury rosyjskiej, ", Dni Kultury Słowackiej w Małopolsce, Przegląd Zespołów Folklorystycznych w Krempachach, Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień”, „Dżereła – ukraińskie tradycje i transformacje”
w Czeremsze, Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, Swoi Nieznani Tydzień Kultury Karaimskiej, „Łemkowska Jesień Twórcza”, „Międzynarodowe Biennale Kultury Łemkowskiej” w Krynicy, Obchody Międzynarodowego Dnia Romów, Międzynarodowy Festiwal Piosenki i Kultury Romów w Ciechocinku, Festiwal Kultury Tatarskiej, Dni Kultury Tatarskiej organizowane na Podlasiu, Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Kaszubskie Spotkania z Folklorem Świata“.
Wszystkie te wydarzenia świadczą o tym, iż grupy mniejszości narodowych
i etnicznych w pełni realizują swoje cele w kontekście propagowania swojej tożsamości.
Źródło:
http://konsulat-litwa.pl/artykuly/spolecznosc-litewska-w-polsce.html
https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/215028
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/192272
https://bialystok.tvp.pl/11531477/swieto-kultury-bialoruskiej-w-bialymstoku
https://skgd.pl/o-nas/o-organizacji/
https://www.stowarzyszenielemkow.pl/web/
https://ztrp.pl/
http://www.na-kaszuby.pl/Kaszuby/folklor.html
https://nikidw.edu.pl/2022/08/29/region-kulturowy-kaszebe-co-warto-wiedziec/
www.jewishfestival.pl/pl/fkz/
https://mhki.kielce.eu/wydarzenia/swoi-nieznani-tydzien-kultury-karaimskiej
https://fundacja.karaimi.eu/pl/wydarzenia
http://orka.sejm.gov.pl/proc4.nsf/ustawy/223_u.htm
http://www.tomaszewska.com.pl/4.mniejszosci.pdfhttps://spis.ngo.pl/140650-rosyjskie-stowarzyszenie-kulturalno-oswiatowe
https://tsp.org.pl/imprezy-kulturalne/
https://jednizwielu.pl/romowie-w-polsce
Działalność społeczno-kulturalna mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce