Ewa Ganowicz

 

Demokracja jest wartością, o którą warto walczyć, a jeśli się ją ma to trzeba o nią dbać. Kwestia znaczenia, co znaczy o nią dbać? Raczej uczyć się jej, bo ona także potrafi być trudna, czasami powodująca poczucie niesprawiedliwości. Ale od lat wiadomo, a w zasadzie do wieków, od Arystotelesa, który dzieli reżimy na prawne i nie prawne, bez wątpienia zalicza się do prawnych. Prawnych, czyli takich, które traktują równość zgodnie z definicją współczesnej demokracji, czyli, że wszyscy są równi wobec prawa, i posiadają równość szans.

 

                    Słuszne w tym miejscu, wydaje się pytanie czym jest współczesna demokracja? Odpowiedź jest niejednoznaczna. Gdyby podejść do definicji na zasadzie demos i krates, czyli władza ludu to oznaczało by to, iż suwerenem jest lud, który sprawuje władzę w sposób bezpośredni, poprzez debatę publiczną, głosowanie bezpośrednie wynikiem czego większość w głosowaniu ma rację, szeroki dostęp do stanowisk publicznych, poprzez krótkie kadencje reprezentowania i sprawowania przez suwerena stanowisk państwowych. Jednak wydarzenia z XIII wieku w Anglii, czyli powstania Wielkiej Rady Królewskiej, wolnej elekcji z czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów, do Rewolucji Francuskiej która wygrywa takimi wartościami, jak wolność, równość i braterstwo. Braterstwo, to wartość niezwykle ważna w relacjach między ludzkich ale też niezwykle efemeryczna, cechująca się jedną wspólną sprawą. Po jej zakończeniu, braterstwo się „rozchodzi”. Od tego momentu historycznego, kształtuje się współczesna demokracja, która jest oparta na dwóch fundamentalnych zasadach, wolności i równości. Te dwie wartości są wpisane w konstytucji każdego demokratycznego państwa. Na nich opiera się każda konstytucja demokratycznego państwa, która gwarantuje każdemu obywatelowi równość wobec prawa, równość szans, wolność słowa, poruszania się, wolności polityczne, ekonomiczne, religijne. Te wartości, wolności i równości odnoszące się do mniejszości narodowych w państwach demokratycznych.

 

                     Gwarancje praw mniejszości narodowych określa zasada pozytywnej dyskryminacji. Zasada ta brzmi jak oksymoron, bo skoro coś jest dyskryminowane to nie powinno być pozytywne, i na odwrót, jeżeli coś jest pozytywne nie powinno być dyskryminowane. Jednak w wymiarze wartości demokracji współczesnej oznacza takie dostosowanie prawa, które wyrównuje prawo mniejszości w stosunku do większości. Prawa te mają mniejszości dawać równość wobec prawa, równość szans. Przyznawać wolności indywidualne i polityczne. Prawa te posiadają globalny wymiar i przez to doczekały się kodyfikacji w prawie międzynarodowym. Jako pierwszą datuje się na 26 stycznia Deklaracje Praw Człowieka i Obywatela. Następna kodyfikacja, to Karta Narodów Zjednoczonych podpisana 26 czerwca 1945. 10 grudzień 1948 roku trzecia Sesja Ogólnego Zgromadzenia ONZ uchwaliła powszechną Deklarację Praw Człowieka. Dokument ten stanowi podwaliny dla następnych aktów prawa międzynarodowego, który reguluje prawa człowieka a w tym i prawa mniejszości narodowych. W 1966 to rok, zostały uchwalone Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka do, których zaliczamy Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturowych. Pakty te weszły w życie w 1976 roku. Ponadto w dokumentach ONZ zostały określone zasady w kontekście praw mniejszości narodowych, są następujące:

  • Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstaw Wolności
  • Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
  • Konwencja Praw Dziecka
  • Konwencja UNESCO o zakazie dyskryminacji w szkolnictwie.

 

                     Podstawowym dokumentem odnoszącym się do gwarancji praw mniejszości narodowych w prawie międzynarodowym jest Deklaracja Praw Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub Etnicznych, Religijnych i językowych uchwalonej 10 grudnia 1992 przez ONZ, w którym to art. 2, który definiuje mniejszości narodowe jako osoby należące do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych ( zwane osobami należącymi do mniejszości ) mają prawo do korzystania ze swej własnej kultury, do wyznawania i praktykowania swej własnej religii oraz do używania swego własnego języka.

 

                     Na uwagę zasługują też dokumenty o randze Europejskich norm prawnych. Do nich należą, dokument wypracowany przez Radę Europy takich jak Europejska Konwencja o Ochronie i Podstawowych Wolności, w skrócie Konwencja Europejska z 4 listopada 1950. W 1992 została uchwalona Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. Jednak najistotniejsza jest Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych z 1lutego 1995, która weszła w życie 1 lutego 1998 roku.  Wszystkie te dokumenty są wyrazem pozytywnej dyskryminacji, która posiada charakter uniwersalny, który niezależnie od tego, w jakiej części świata znajdują się członkowie mniejszości narodowych i prawa do równego traktowania, muszą być przestrzegane. Nie przestrzeganie tej zasady sprowadza mniejszości narodowe do zmarginalizowania ich roli w większości. 

 

Źródło:

 https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/17/plik/ot599.pdf

https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=Zakaz+dyskryminacji+i+asymilacji+w+kontek%C5%9Bcie+mniejszo%C5%9Bci+narodowych+i+etnicznych&sa=X&ved=2ahUKEwiu7vX4mZT7AhXyi8MKHZmkCGwQ1QJ6BAgoEAE&biw=1536&bih=711&dpr=1.25

https://bezprawnik.pl/dyskryminacja-pozytywna-a-prawo/

 

Mniejszości narodowe, jako wartość współczesnej demokracji

26 października 2021