Ewa Ganowicz
Mniejszości narodowe jak każda grupa społeczna, którą cechuje coś odrębnego, powinna stanowić wartość dodatnią do funkcjonowania państwa demokratycznego. Państwo demokratyczne funkcjonuje wówczas, kiedy jego system polityczny działa sprawnie z zachowaniem wszystkich zasad demokratycznego państwa. Demokratyczny system polityczny oparty jest na działalności trzech podstawowych elementów: organach władzy publicznej, partii politycznych i społeczeństwa obywatelskiego. Organy władzy publicznej to takie, które prowadza politykę zarówno na szczeblu centralnym tzw. państwowym jak i na szczeblu samorządu terytorialnego. Partie polityczne to zinstytucjonalizowane grupy ludzi, które działają w oparciu o określony poprzez siebie program politycznych, w celu przejęcia bądź utrzymaniu władzy. Społeczeństwo obywatelskie, to taka forma działalności społecznej, która w dużej mierze działa niezależnie od instytucji władz publicznych. Cechuje się dużą zdolnością do samoorganizacji, która może przyjąć postać sformalizowaną jak na przykład NGO takie jej formy jak: wolontariat, stowarzyszenia czy fundacje, może też działać w sposób niesformalizowany w tak zwanym trybie ad hoc czyli w trybie doraźnym. Wszystkie te elementy systemu politycznego muszą działać jednocześnie, żadnego z nich zabraknąć nie może, gdyż tylko ich współdziałanie gwarantuje demokratyczna formę działalności państwa.
W polskim systemie politycznym mniejszości narodowe funkcjonują w każdym elemencie systemu politycznego. Dwa pierwsze elementy czyli organy władzy i partie polityczne są ze sobą powiązane. Związana jest to z ich działalnością polityczną. Celem tej działalności jest reprezentowanie interesów swojej grupy w odpowiednich ciałach przedstawicielskich, takich jak Parlament, Rady Gmin, Rady Powiatów czy Sejmik Wojewódzki. Poprzez reprezentację, którą wprowadzają do tych gremiów w drodze wyborów powszechnych, posiadają realne możliwości na współdecydowanie o sprawach, które bezpośrednio ich dotyczą. W Polsce po 1989 roku politycznie aktywizowały się trzy mniejszości narodowe: Białoruska, Litewska, Niemiecka Ich stopień zaangażowania politycznego był od samego początku bardzo rożny. Inne mniejszości na początku lat 90- tych także próbowały swoich sił w wyborach do Parlamentu i w wyborach lokalnych. Jednak nie odniosły sukcesów. Na taki stan rzeczy miały niewątpliwie wpływ to, iż liczebność ich członków jest niewielka a dodatkowo w tych latach na początku transformacji ustrojowej posiadały One bardzo słabe struktury organizacyjne. Jednak na uwagę zasługuje założony w 1991 roku Wyborczy Blok Mniejszości Narodowych składający się z Ukraińców, Litwinów, Słowaków i Czechów. Jednak nie udało się temu Blokowi wprowadzić w wyborach parlamentarnych swoich przedstawicieli. Najbardziej aktywną politycznie jest mniejszość niemiecka. Swoją reprezentację polityczną po 1989 roku wprowadziła zarówno do Parlamentu jak i do rad we władzach lokalnych. Do Parlamentu już w roku 1990 wprowadziła do Senatu w wyborach uzupełniających 1 mandat senatorski. Najlepsze wyniki osiągnęła w 1991 roku wprowadzając do Sejmu 5 Posłów i 1 Senatora. W 1993 do Sejmu wprowadziła 3 Posłów i 1 Senatora. Kolejne lata już nie były dla nich takie łaskawe. Mniejszość Niemiecka traci powoli dobrą passę. Każde następne wybory to utrata kolejnych mandatów w Sejmie i całkowita utrata przedstawicieli w Senacie. Na dzień dzisiejszy ma Ona tylko jednego przedstawiciela w Sejmie. Na poziomie lokalnym od 1990 roku utrzymuje w miarę stałą reprezentację w Radach Gmin w trzech powiatach województwa opolskiego: strzeleckiego, krapkowickiego i opolskiego. Od 1998 roku Mniejszość ta ma też swoich przedstawicieli w Sejmiku wojewódzkim. Swój sukces w województwie opolskim zawdzięcza temu, iż to właśnie w tym województwie zamieszkuje największa ilość jej członków.
Kolejną mniejszością, która aktywizuje się politycznie jest Mniejszość Litewska. Litwini, podejmowali próby w latach 90-tych w celu wprowadzenia swoich reprezentantów do Parlamentu ale nie odnieśli sukcesów wyborczych. Natomiast od tego okresu do dnia dzisiejszego posiadają swoje reprezentacje w organach przedstawicielskich samorządu terytorialnego w powiecie sejneńskim głównie w gminach Puńsk, Sejny, Szypiliszki. Podobne sukcesy posiadają przedstawiciele Mniejszości Białoruskiej. Na początku lat 90-tych podjęli Oni próbę wprowadzenia z własnych list swojego przedstawiciela ale próba ta się nie powidła. Na poziomie lokalnym posiadają swoich reprezentantów w organach samorządowych w powiatach gdzie skupisko tych mniejszości jest największe tj. w powiecie białostockim, bielskim hajnowskim. Tak więc jak możemy zauważyć, iż dwa elementu systemu politycznego, organy władzy i partie polityczne są ze sobą zbieżne. Partie polityczne i inne podmioty wyborcze, takie jak lokalne komitety wyborcze, które na okres wyborczy przyjmują cechy partii politycznej, powoływane są między innymi a może przede wszystkim po to, aby wygrywać wybory a potem sprawować władzę i reprezentować suwerena, którym jest naród.
Trzecim elementem systemu politycznego jest społeczeństwo obywatelskie. W kontekście mniejszości narodowych w Polsce, przyjmują One sformalizowaną postać, Wszystkie, które zostały wymienione przez Ustawę o mniejszościach narodowych, etnicznych i języku regionalnym, zarejestrowały wszystkie formy swojej działalności w formie stowarzyszeń, głównie o charakterze Towarzystw Społeczno- Kulturalnych. I w większości takie właśnie zadania realizują.
Źródło:
https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/7976/Spoleczenstwo_obywatelskie.pdf
Rola mniejszości narodowe polskim systemie politycznym